سواد مالی در سرمایه گذاری و یا استفاده از فرصت های مناسب برای سرمایه گذاری در بازارهای مختلف با استفاده از پس انداز و توجه به موضوعاتی مانند تورم و حفظ ارزش پول یکی از موضوعاتی است که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اینکه در تلاطم های بازار مختلف توانایی درک و تحلیل بازار را داشته باشیم و بهترین سرمایه گذاری را انتخاب کنیم و یا اینکه از پس انداز چگونه به بهترین شکل بهره ببریم از جمله موضوعاتی هست که قصد داریم در این مقاله در مورد آن صحبت کنیم. پس تا انتهای این مقاله با من همراه باشید.
سواد مالی چیست؟
سواد مالی توانایی درک و بکارگیری مؤثر مهارت‌های مالی مختلف از جمله بودجه‌بندی برای مدیریت پول و سرمایه‌گذاری است که باعث خودکفا شدن در اصول مالی و درنهایت منجر به زندگی مالی پایدار می‌شود. به عبارتی سواد مالی به افراد کمک میکند با پول خود تصمیم‌گیری هوشمندانه کنند تا بتوانند به رفاه مالی دست یابند. سواد مالی نه‌تنها در پس‌انداز، درآمد، بازپرداخت بدهی به شما کمک میکند بلکه سواد مالی باعث می‌شود شما در جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنید یعنی استفاده از سواد مالی در سرمایه گذاری داشته باشید.
سواد مالی به‌عنوان یک عامل اصلی برای تصمیم‌گیری‌های درست اقتصادی به حساب می آید. افرادی که سواد مالی دارند به درستی از سرمایه‌های خود استفاده میکنند. تحقیقات گسترده‌ای که در جهان مبنی بر سواد مالی و تأثیرگذاری آن انجام‌شده حاکی از آن است که سواد مالی پایین، پیامدهای منفی برای خانواده در برداشته است به عبارت دیگر میزان سواد مالی با ریسک سرمایه‌گذاری رابطه‌ای معکوس دارد و این موضع باعث شده در بیشتر کشورهای جهان جهت غنی سازی سواد مالی در سرمایه گذاری افراد اقدام کنند.
سواد مالی و اثرات آن در تصمیم گیری های اقتصادی
سواد مالی در سرمایه گذاری یک تجمل‌گرایی نیست بلکه یک ضرورت محسوب می‌شود. چه بسا که بی‌سوادی مالی باعث می‌شود افراد تصمیم‌های مالی ضعیفی بگیرند و قربانی سوء استفاده‌های مالی شوند یا با مشکلات جدی اقتصادی در دوران بازنشستگی روبه‌رو شوند. سواد مالی چیزی نیست که شما به طرز جادویی بدانید، بلکه نیاز به آموزش و یادگیری دارد. همه افراد از کودکان تا بزرگسالان نیاز دارند برای سواد مالی آموزش ببینند. بسیاری از اجزای سواد مالی را می‌توان به کودکان کم سن و سال آموزش داد تا با افزایش سن به درستی این موضوع در آنها نهادینه شود. یادگیری این مفاهیم مالی دشوار هست و با گذشت زمان هرکسی میتواند به یک استاد مالی تبدیل شود. در گذشته فارغ از رشته و جهت زندگی هر فردی پدران و مادران ما مدیریت هزینه را به ما آموزش می‌دادند چه بسا نقل بود که اگر هر فردی قدر هزار تومانش را درک کرد قدر ده هزار تومانش را هم درک میکند. هدف از آموزش سواد مالی این است که به مردم کمک کند تا درک بهتری از مفاهیم اساسی مالی داشته باشند، از این طریق آنها می‌توانند پول خود را بهتر اداره کنند. وقتی این مجموعه مهارت را داشته باشید، میتوانید مسائل مالی عمده‌ای را که مردم با آن روبرو هستند به‌راحتی حل کنید.
چگونه سواد مالی را در خود ایجاد کنیم؟
اگر مشتاق هستید که ازنظر مالی باسواد شوید، ابزارهای بسیاری وجود دارد که میتوانید به‌تنهایی از آنها استفاده کنید تا به درک و مدیریت پول کمک کنید. برنامه یا وب‌سایت بانک شما ممکن است در ردیابی الگوهای هزینه به شما کمک کند. خوشبختانه، با عصر دیجیتال و مقدار فراوان اطلاعات، شما میتوانید مسائل مالی را نسبتاً سریع یاد بگیرید. ممکن است کمی زمان ببرد؛ بنابراین توصیه میکنم که به‌سرعت به دنبال یادگیری خود بروید. در اینجا گفته می‌شود که راه‌هایی ساده‌ای برای کمک به شما در رابطه باسواد اقتصادی وجود دارد.
1/با کتاب شروع کنید
هر هفته حداقل ۱ تا ۲ ساعت را برای مطالعه در مورد مدیریت پول، سرمایه‌گذاری، چگونگی بودجه‌بندی و غیره داشته باشید. من فهرستی از برخی از کتاب های مورد علاقه ام را که برای آموزش مالی مهم بودند، ایجاد کردم. در ادامه چند مورد را ذکر میکنم که شما را در مسیر صحیح قرار میدهد. کتاب هایی مانند سواد مالی شخصی، سواد مالی و هوش اقتصادی، کتاب قطار سرعت به سوی ثروت، کتاب ثروتمند ترین مرد بابل، کتاب پدر پولدار و پدر بی پول برخی از این کتاب ها هستند.
2/ سایت ها و مجلات جدید در مورد سواد مالی را مطالعه کنید
در حال حاضر سایت های داخلی و خارجی فراوانی در خصوص سواد مالی وجود دارد که با مطالعه آن قادر به کسب دانش در خصوص سواد مالی هستید.
3/ از ابزارهای مدیریت سرمایه استفاده کنید
مدیریت مالی‌تان نباید سخت یا خسته‌کننده باشد. به لطف تکنولوژی و اینترنت، ابزار های فراوانی برای کمک به شما وجود دارند که در زمینه مدیریت مالی قوی شوید . نرم‌افزارهای موجود در این حوزه مثل مدیریت مالی شخصی ثروت، پولامو چيکار کردم؟ و نرم افزار مدیریت هزینه است یا بازی مونوپولی که در ایران به نام ایروپولی و روپولی (عمو پولدار) شناخته می‌شود که هدف این بازی اجبار بازیکنان به تعقل و انتخاب راه‌های متفاوتی است که باعث سرمایه‌گذاری با کمترین پول و بیشترین سوددهی می‌شود. مونوپولی ماکتی است از یک سرمایه‌گذاری واقعی که بازیکنان می‌توانند خودشان را در آن محک بزنند.
4/ پادکست‌های مالی گوش دهید
یکی از راه های افزایش سواد مالی گوش دادن به پادکست های صوتی است. شما ممکن است کار پرمشغله و زندگی خانوادگی شلوغی داشته باشید و فرصت مطالعه نداشته باشید به همین دلیل گوش دادن پادکست های صوتی در هنگام رانندگی و یا در زمان استراحت می تواند در افزایش سواد مالی شما موثر باشد. پادکست های بسیاری وجود دارد که می تواند در مدت زمان 10 یا 15 دقیقه اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهد. این توصیه‌های مالی رایگان است که توسط افراد خبره در این حوزه در اختیار عموم افراد قرار می گیرد. در همین زمنیه اپلیکیشن رادیو مالی جهت دریافت پادکست‌ها به شما کمک میکند تا اطلاعات خود را به‌روز نگه دارید.
5/ شرکت در دوره های اموزشی سواد مالی
علاوه بر کتاب و انتشارات آنلاین در گسترش سواد مالی، شما میتوانید در کلاس های اموزشی سواد مالی شرکت کنید که میتواند در محیط های آموزشی دانشگاهی، جلسات آنلاین و. … باشد. در این بین کارگزاری آگاه هم‌دوره های آموزشی در راستای سواد مالی برگزار میکند که با شرکت در این کلاس ها می توانید سواد مالی خود را افزایش دهید که البته این دوره ها در خصوص فرصت های سرمایه گذاری در بورس می باشد.برای مشاهده ی دوره های آموزشی بورس میتوانید روی لینک کلیک کنید
6/ ذهنیت مصرف‌کنندگی خود را بشکنید
یک چالش بزرگ برای بسیاری از ایرانی‌ها این است که ما یک ذهنیت مصرف‌کننده داریم؛ که در ابتدا واقعاً اجتناب‌ناپذیر است. ما با تبلیغات در همه‌جا هدف قرار میگیریم، رسانه‌ها شیوه زندگی تجملاتی را تبلیغ میکنند، رسانه‌های اجتماعی باعث ترغیب تجملات گرایی می‌شوند. در طول سفر باسواد مالی، یاد خواهید گرفت که ذهنیت خود را از مصرف‌کننده بشکنید و ذهنیت سرمایه‌گذار را توسعه دهید.
روش های سنجش داشتن سواد مالی
برای کمک به تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا باید خود را در بین باسوادان مالی لحاظ کنید، از طریق سؤالات زیر فکر کنید و به خودتان پاسخ‌های صادقانه بدهید.
- آیا می‌دانید چگونه یک بودجه ماهانه ایجاد کنید که شامل کلیه هزینه‌های اساسی، صورتحساب، هرگونه بدهی و پرداختی برای خریدهای بعدی باشد؟
- آیا شما در حال حاضر بدون بدهی هستید؟ یا شما در حال انجام اقدامات فعال برای کاهش بدهی‌های خود هستید؟
- آیا می‌دانید چقدر پول برای تأمین هزینه‌های زندگی در مدت سه تا شش ماه هزینه میکنید؟
- آیا پس‌اندازی دارید که به شما امکان دهد یک رویداد پیش‌بینی‌نشده در زندگی مانند اخراج یا خراب شدن وسیله نقلیه را بدون نیاز به وام گرفتن حل کنید؟
- آیا انواع مختلف بیمه‌ای را که برای محافظت از منابع مالی و سرمایه‌گذاری شما لازم است می‌دانید؟
- آیا تفاوت بین یک سرمایه‌گذاری و بیمه را می‌فهمید؟
اقدامات عملی در رابطه با سواد مالی
امیدوارم در مورد سؤالات ارزیابی بتوانید به همه یا حداقل برخی از آنها پاسخ “بله” دهید. اگر چنین است، تبریک می‌گویم! شما احتمالاً جزو معدود افرادی هستید که به سواد مالی واقعی دست پیدا کرده‌اید! اما اگر متوجه شدید که به بعضی از سؤالات پاسخ “نه” می‌دهید، دلسرد نشوید! مراحلی وجود دارد که میتوانید برای درک بهتر چگونگی کار پول استفاده کنید. موارد زیر میتواند به شما در جهت بهبود سواد مالی کمک کند:
-
برای خود صندوق پس‌انداز ایجاد کنید. با پس‌انداز 100 هزار تومان شروع کنید. این امر برای جلوگیری از دور ماندن از حوادث دشوار اجتناب‌ناپذیر در هنگام وقوع بحران است. (بعداً این صندوق اضطراری را بزرگ‌تر میکنید.)
-
خودتان دیده‌اید که چه میزان بدهی پیشرفت مالی را کند میکند. برای خلاص شدن از شر بدهی‌های مزاحم، فقط آنها را از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین لیست کنید. با پرداخت کمترین بدهی، آنچه را که قبلاً نسبت به آن پرداخت کرده‌اید، به بزرگ‌ترین بدهی بعدی بپیوندید. این روند را تا زمانی که تمام بدهی‌های شما پاک نشود تکرار کنید.
-
15٪ از درآمد خود را برای دوران بازنشستگی سرمایه‌گذاری کنید.
-
. در هزینه‌های دانشگاه خود صرفه‌جویی کنید.
-
هدف سواد مالی فقط کسب دانش نیست. هدف واقعی این است که بتوانید از پول خود برای انجام کارهایی که واقعاً می‌خواهید انجام دهید استفاده کنید، مانند بازنشستگی، گذراندن وقت آزاد با خانواده و دلایل ارزشمند.
-
با توسعه سواد مالی روند اقتصادی جوامع روبه بهبود می‌رود. در حال حاضر، شما این حس خوبی رادارید که ازنظر سواد مالی خود در کجا ایستاده‌اید. شاید شما چیزهای زیادی برای یادگیری داشته باشید، اما امیدوارکننده است که بدانید که افزایش سواد مالی میتواند کل خانواده‌ها، جوامع و حتی کشور را تغییر دهد.
اصول کلیدی در سواد مالی
همانطور که در بخش های قبل گفتیم دانش سواد مالی قدرت تصمیم گیری افراد را در سرمایه گذاری و استفاده بهینه از منابع افزایش میدهد. بدون درک امور مالی، شما در برابر عادت‌های بد پولی آسیب می‌بینید. یادگیری نحوه مدیریت پول در ابتدا کار ساده‌ای نیست، اما به‌محض اینکه عادات ثابتی ایجاد کنید؛ سود خود را به اهداف خود اختصاص می‌دهید و بدهی‌های خود را محدود میکنید که این موجب کاهش استرس شما می شود. پنج اصل مهم سواد مالی ازنظر کمیسیون مالی در ذیل مطرح‌شده است:
1/ بودجه‌بندی در بحث سواد مالی
اینکه چه میزان درآمد دارید اهمیتی ندارد بلکه مدیریت پول شما و بودجه‌بندی است که اهمیت دارد. درواقع شما مالک پولتان و تعیین‌کننده کیفیت زندگی‌تان هستید نه اینکه پول مالک شما باشد. بودجه‌بندی اولین قدم شما در جهت درک واقعی از مدیریت پول است. پس از بودجه‌بندی، میتوانید همچنان هزینه‌ها را پیگیری کنید. جزئیات خرید خود را یادداشت کنید تا بتوانید با مرور آن متوجه خریدهای غیرضروری خود شوید و در خریدهای بعدی آن را حذف کنید. ممکن است در ابتدا قادر به کنترل این موضوع نباشید ولی به مرور زمان قادر به کم کردن و یا بهینه کردن هزینه های خود هستید. یکی از تکنیک های کاهش هزینه های غیرضروری یاد داشت کردن هزینه ها است. بدین گونه که هر کالایی که خریداری میکنید را به همراه هزینه ای که برای آن پرداخت کرده اید یادداشت کنید. به مرور متوجه می شوید که بسیاری از هزینه ها نباید انجام میشد و به راحتی میتوانید این هزینه ها را مدیریت کنید.
2/ صرفه‌جویی و پس‌انداز
پس از کسب دانش سواد مالی یاد میگیریم که چگونه هزینه های خود را بهینه کنیم و چگونه پس انداز کنیم. از خریدهای غیرضروری بپرهیزیم. تحقیقات نشان داده خریدهای بعد از ساعت کاری به علت کسب آرامش و خستگی معمولاً غیرضروری هستند. مثلاً برخی افراد برای بهتر شدن حالشان خرید تراپی میکنند که خرید تراپی راه‌حلی برای حل این مشکل نیست به همین دلیل برای جلوگیری از آن هنگام خرید وجه نقد پرداخت کنید چراکه از نظر بار ذهنی، بیشتر متوجه از دست دادن پول خود می‌شود یا با توجه به بیماری‌ها و تأکید بر پرداخت آنلاین نسبت به ثبت لحظه ای هزینه خود اقدام کنید.
3/ ایمنی و مشکلات سرقت اطلاعات
امروزه کلاهبرداری های مالی بیش از هر زمان دیگری رواج دارد. ازآنجاکه همه‌چیز دیجیتالی است و امکان سرقت اطلاعات مالی شما بیشتر است. درک این مفهوم، همراه با اقدامات پیشگیرانه، مانند محافظت از رمز عبور و محدود کردن میزان اطلاعاتی که به‌صورت آنلاین به اشتراک گذاشته می‌شود، میتواند کلید حفظ حساب‌های شما باشد یا برعکس میتواند به ویرانی مالی منجر شود. برای جلوگیری از تهدیدهای موجود، مهم است که از وضعیت مالی خود به بهترین شکل محافظت کنید.
4/ درک نرخ بهره:
وقتی سواد مالی دارید، اهمیت مقایسه کمترین نرخ بهره را هنگام مقایسه شرایط وام تشخیص می‌دهید. چگونه با پایین‌ترین نرخ بهره وام بگیریم و توجه به این موضوع که برخی بانک‌ها نرخ بهره کمتری دارند ولی مقداری از پول شما را بلوکه میکنند در حقیقت با نرخ بهره بالای بانک‌های دیگر تفاوتی ندارد. چگونه بدهی‌های خود را با عادات بازپرداخت مسئولانه حفظ کنیم. از وامی که گرفته ایم چگونه استفاده کنیم تا بتوانیم هزینه های بهره را پوش دهیم. عده ای وام دریافت میکنند تا هزینه های روزمره خود را پوشش دهند در صورتی که این کار به شدت اشتباه است و یا وام میگرند و برای رفاه بیشتر وسیله نقلیه خریداری میکنند که انجام این کار اشتباه است.
5/ درک و مدیریت بدهی:
اگر از قبل بدهی دارید، سواد مالی میتواند به شما در انتخاب بهترین روش‌ها برای پرداخت بدهی، کمک کند. از دست دادن اعتبار بسیار آسان‌تر از به دست آوردن آن است و بسیاری از افراد درک نمی‌کنند که از بین بردن اعتبارشان چقدر آسان است و بازیابی اعتبار چقدر دشوار است. به همین دلیل ارائه دانش از پیشامد این موضوع جلوگیری میکند. چه‌بسا تصمیم‌گیری‌های ناخوشایند در زمان جوانی میتواند موجب هزینه‌های بزرگ در بزرگسالی شود، بنابراین مهم است که در اسرع وقت مفاهیم و ابزارهای معتبر سواد مالی را درک کنید.
داشتن سواد مالی چه فایده ای دارد؟
سواد مالی بر روی توانایی مدیریت امور مالی شخصی مؤثر است کسانی که این موضوع را درک میکنند باید بتوانند به سوالات متعددی در مورد خرید پاسخ دهند، ازجمله اینکه آیا خرید ضروری است، چه قدر مقرون‌به‌صرفه است و آیا اصلا نیازی به خرید می باشد یا خیر.
بی‌سوادی مالی همه سنین و همه سطوح اجتماعی – اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد. بی‌سوادی مالی باعث می‌شود که بسیاری از افراد قربانی قرض، کلاهبرداری و نرخ‌های بهره بالا شوند که به‌طور بالقوه منجر به از دست دادن پول آنها می‌شود در حالی که ممکن است خودشان برداشت متفاوتی نسبت به این قضیه داشته باشند و آن را به درستی درک نکنند.
فقدان سواد مالی میتواند منجر به ایجاد بدهی و تصمیم‌گیری‌های مالی ضعیف شود. بسیاری از افراد فاقد مهارت‌های اولیه برای پرداخت‌های بدهی خود و طرحی برای آینده هستند.
داشتن سواد مالی کمک میکند به‌جای اینکه اجازه دهید اوضاع اقتصادی شما را کنترل کند، شما زمام امور مالی خود را به دست بگیرید. به‌علاوه، نگرش شما نسبت به مسائل مالی تغییر میکند و هوشمندانه‌تر سرمایه‌گذاری میکنند.
در ویدئو زیر بخشی از کتاب پدر پولدار، پدر بی پول را ببینید
گردآوری و تنظیم : خانم زهره کاظمی- دانشجوی دکترای مدیریت
پیشنهاد میکنم مقالات زیر را مطالعه کنید.
کلاس آموزش بورس برای ورود به بازار سرمایه